Η πιο “καθωσπρέπει” μορφή που κρύβει το ανείπωτο
Ποιος θα το φανταζόταν — η πιο καθωσπρέπει νομική μορφή μιας επιχείρησης να μπορεί να λειτουργεί σαν ένα από τα πιο βολικά μέσα για να ξεπλένονται βρώμικα χρήματα στην Ελλάδα.
Η Ανώνυμη Εταιρεία, με το κύρος και την αποστασιοποιημένη της φύση, έχει αποδειχθεί ιδανική όταν το ζητούμενο δεν είναι η ανάπτυξη αλλά η απόκρυψη.
Το ελληνικό παράδοξο
Στην Ελλάδα, το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα περίπλοκο. Όχι τόσο επειδή λείπουν οι νόμοι, όσο επειδή περισσεύουν τα παραθυράκια.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά: εταιρείες ζημιογόνες επί χρόνια που ξαφνικά δέχονται γενναίες εισροές κεφαλαίων.
Όχι δάνεια, όχι κρατική ενίσχυση. Αλλά κανονικές καταθέσεις, βαφτισμένες ως “επενδυτικό ενδιαφέρον” σε μια επιχείρηση που στα χαρτιά δείχνει νεκρή.
Η “τρύπα” στον νόμο
Ο νόμος 4548/2018 επιτρέπει την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με μετρητά.
Τυπικά, όλα σωστά: το ποσό κατατίθεται σε τραπεζικό λογαριασμό.
Αλλά ποιος ρωτά από πού προήλθαν αυτά τα μετρητά; Και γιατί να ρισκάρει κάποιος σε μια εταιρεία χωρίς προοπτική;
Το γκρίζο πεδίο της “επένδυσης”
Αν το χρήμα προέρχεται από εξωχώριες διαδρομές ή άγνωστα πρόσωπα, η εικόνα είναι ξεκάθαρη: μιλάμε για ένα από τα πιο κλασικά μονοπάτια ξεπλύματος.
Το βρώμικο χρήμα εμφανίζεται ως επένδυση και μετά “σπάει” σε τιμολόγια, δάνεια και πληρωμές που χάνονται σε λογιστικά βάθη.
«Η νομιμοποίηση μέσω επένδυσης είναι ίσως το πιο κομψό αλλά και το πιο επικίνδυνο στάδιο ξεπλύματος: όλα φαίνονται σωστά στα χαρτιά, τίποτα δεν είναι σωστό στην ουσία.»
Ποιος θα έπρεπε να το δει;
Θεωρητικά, η Ανεξάρτητη Αρχή για την Καταπολέμηση του Μαύρου Χρήματος.
Στην πράξη, τα στελέχη της πνίγονται σε υποθέσεις, χωρίς πάντα τα ψηφιακά εργαλεία και το προσωπικό για να δράσουν.
Οι τράπεζες, από την άλλη, ακολουθούν διαδικαστικούς ελέγχους — συχνά χωρίς να σκαλίζουν το “γιατί” πίσω από τις κινήσεις.
Η αγορά που στραβώνει
Πέρα από το ποινικό σκέλος, υπάρχει και η αγορά που νοθεύεται.
Μια ζημιογόνος Α.Ε. που τροφοδοτείται με αδιαφανή κεφάλαια αποκτά τεχνητή αντοχή. Μπορεί να ρίχνει τις τιμές κάτω από το κόστος ή να προσφέρει όρους που καμία υγιής επιχείρηση δεν αντέχει.
Έτσι, ο υγιής ανταγωνισμός στραβώνει.
Οι νομοταγείς επιχειρηματίες μένουν εκτεθειμένοι, ενώ οι “παίκτες” του ξεπλύματος επιβραβεύονται.
Η νομιμότητα ως κάλυμμα
Το πιο ειρωνικό; Όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς να παραβιάζεται καν ο νόμος.
Η νομιμότητα χρησιμοποιείται σαν κάλυμμα. Δεν χρειάζονται ψεύτικα τιμολόγια ούτε περίπλοκα σχήματα.
Αρκεί μια νόμιμη αλλά αδρανής εταιρεία και μια απόφαση Γενικής Συνέλευσης.
Ένα σύστημα που “αντέχει” το ξέπλυμα
Η ελληνική αγορά έχει ιστορικό ανοχής σε τέτοια φαινόμενα.
-
Το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων καθυστερεί.
-
Οι βάσεις δεδομένων παραμένουν ασύνδετες.
-
Οι εισφορές σε είδος γίνονται εύκολα με υπερτιμήσεις.
Όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό όπου οι θεσμοί υπάρχουν, αλλά δεν φτάνουν.
Δεν είναι ότι δεν ξέρουμε. Είναι ότι συχνά κάνουμε πως δεν βλέπουμε. Οι θεσμοί υπάρχουν, οι νόμοι υπάρχουν, αλλά η εφαρμογή τους μοιάζει περισσότερο με τυπική άσκηση παρά με πραγματική πράξη προστασίας της αγοράς. Όσο ζημιογόνες εταιρείες μετατρέπονται σε βιτρίνες ξεπλύματος, η εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρηματιών διαβρώνεται.
Και το ερώτημα μένει μετέωρο: θέλουμε πραγματικά μια αγορά που να λειτουργεί με κανόνες, ή έχουμε αποδεχθεί πως οι πιο “ευέλικτοι” θα βρίσκουν πάντα τον τρόπο να βγαίνουν κερδισμένοι; Γιατί, αν το δεύτερο ισχύει, τότε το μεγαλύτερο θύμα δεν είναι οι φορολογούμενοι ή οι υγιείς επιχειρηματίες — είναι η ίδια η ιδέα της νομιμότητας.