Χρώματα και Ψυχολογία
Το χρώμα είναι ένα στοιχείο της ζωής μας το οποίο συναντάται παντού: από στοιχεία της φύσης (πχ. στα φυτά, στη θάλασσα κλπ) μέχρι και ανθρώπινα κατασκευάσματα (πχ. σπίτια, έπιπλα κλπ). Πώς όμως αυτά τα χρώματα επηρεάζουν την ψυχολογική μας κατάσταση και πώς αυτό μπορεί να αποτυπωθεί από τα χρώματα που επιλέγουμε στην καθημερινή μας ζωή (πχ στα ρούχα που φοράμε); Το ερώτημα αυτό έχει αποτελέσει έναν θεματικό άξονα που τις τελευταίες δεκαετίες διερευνάται σε μεγάλο βαθμό μέσω της επιστήμης της Ψυχολογίας (Mikellides, 2012).
Ο κλάδος της τελευταίας που εξυπηρετεί τον συγκεκριμένο σκοπό, δηλαδή την μελέτη της επίδρασης που ασκούν το φως και τα χρώματα στα συναισθήματα των ανθρώπων, ονομάζεται Ψυχολογία του χρώματος (Porter & Mikellides, 2009). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στον συγκεκριμένο κλάδο μελετώνται και οι φυσιολογικοί/βιολογικοί μηχανισμοί που ευθύνονται για την πρόκληση διακριτών συναισθηματικών αντιδράσεων σε κάθε χρώμα (Arora & Warsi, 2024). Στις ακόλουθες παραγράφους αναπτύσσονται μερικά σχετικά παραδείγματα χρωμάτων (χωρισμένα σε ψυχρά, θερμά χρώματα και μαύρο και άσπρο) επί του θέματος αυτού, καθώς επίσης και ορισμένες εξειδικευμένες εφαρμογές για τον τρόπο με τον οποίο οι χρωματικές επιλογές στην ενδυμασία και την εσωτερική διακόσμηση μπορεί να επηρεάσουν τον συναισθηματικό κόσμο των ατόμων.
Η Αντίληψη του Χρώματος
Προτού όμως γίνει λεπτομερής ανάπτυξη του τρόπο με τον οποίο το κάθε χρώμα επηρεάζει τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, κρίνεται απαραίτητο να γίνει μια αναφορά στο πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα χρώματα. Σύμφωνα με τον Aslam (2006), υπάρχουν τρεις διακριτοί παράγοντες που το καθορίζουν αυτό: ο πολιτιστικός, ο ψυχολογικός και ο φυσικός παράγοντας. Αναφορικά με τον παράγοντα της κουλτούρας, διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για το κάθε χρώμα. Για παράδειγμα, ορισμένοι πολιτισμοί θεωρούν το μαύρο ως ένα χρώμα που υποδηλώνει το πένθος, εν αντιθέσει με το άσπρο, που δηλώνει την αγνότητα. Σε άλλους όμως πολιτισμούς, συμβαίνει το αντίθετο (Ricks, 1983; Jacobs et al., 1991).
Παράλληλα, σε σχέση με τον ψυχολογικό παράγοντα (ο οποίος αφορά την νοηματοδότηση που δίνουν οι άνθρωποι στα χρώματα και βασίζεται περισσότερο σε νευροφυσιολογικούς μηχανισμούς) σύμφωνα με έρευνες, τα «θερμά» χρώματα (πορτοκαλί, κίτρινο και κόκκινο) φαίνεται πως δίνουν στους ανθρώπους μια αίσθηση ζεστασιάς, ενθουσιασμού και διέγερσης. Από την άλλη, τα «ψυχρά» χρώματα (μπλε, τιρκουάζ, πράσινο) φέρεται να προκαλούν στους ανθρώπους αισθήματα χαλάρωσης και ηρεμίας (Mikellides, 2012).
Τέλος, ο φυσιολογικός παράγοντας συνδέεται με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος και οι οφθαλμοί επεξεργάζονται τις οπτικές πληροφορίες που λαμβάνονται από το περιβάλλον, οι οποίες οδηγούν στην αντίληψη του χρώματος (Aslam, 2006). Αναλυτικότερα, ο λόγος για τον οποίο συγκεκριμένα χρώματα επιφέρουν συγκεκριμένα συναισθήματα στον άνθρωπο εντοπίζεται και από τους φυσιολογικούς μηχανισμούς τους σώματος και έχει ως εξής: Αρχικά, η αντίληψη χρώματος πραγματοποιείται από τα ραβδία (εντοπίζουν τη φωτεινότητα κάθε χρώματος) και τα ραβδία (μέσω των οποίων η κάθε απόχρωση μετατρέπεται σε ηλεκτρικές ώσεις, για να καταλήξει στον εγκέφαλο). Ύστερα, το χρώμα περνά σε δομές του εγκεφάλου όπως ο υποθάλαμος, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την παραγωγή ορμονών μέσω του ελέγχου των ενδοκρινικών αδένων. Μέσα από αυτές τις ορμόνες καταλήγουμε να έχουμε τις συναισθηματικές αντιδράσεις που έχουμε σε κάθε χρώμα (Gonzalez, 2025).
Δύναμη Θερμών Χρωμάτων
Αναφορικά με τα θερμά χρώματα (κόκκινο, κίτρινο και πορτοκαλί) και τη σχέση που έχουν με τα ανθρώπινα συναισθήματα, φαίνεται πως γενικά προκαλούν συναισθήματα χαράς, αισιοδοξίας και ενέργειας (Stanton, 2024). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πολλές πολλές φορές, σε ασθενείς με κατάθλιψη, τα θερμά χρώματα χρησιμοποιούνται από τους ειδικούς ψυχικής υγείας για να διεγείρουν τους ασθενείς (Bayer, 1970).
Παράλληλα, από σχετικά παραδείγματα που αντλούμε από τη φύση, τόσο το κίτρινο χρώμα που συναντάται στην ανατολή του ήλιου, όσο και το κοκκινωπό χρώμα των τριαντάφυλλων, φαίνεται πως ανεβάζει τη διάθεση των ατόμων (Stanton, 2024). Συνάμα, εκτός από τα συναισθήματα που αναπτύχθηκαν, τα θερμά χρώματα έχουν και διεγερτικό χαρακτήρα (Mikellides, 2012). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι σε περιπτώσεις που οι άνθρωποι θα πρέπει να δώσουν προσοχή σε κάτι, όπως στα σήματα STOP ή σε προστατευτικές ταινίες χρησιμοποιούνται θερμά χρώματα (Stanton, 2024).
Ακόμα, σε ό,τι σχετίζεται με τη διαρρύθμιση του χώρου, τα θερμά χρώματα διακρίνονται για την ικανότητα τους να προσδίδουν αισθήματα άνεσης και οικειότητας σε μεγάλους χώρους. Για τον λόγο αυτό, συνήθως υπάρχει μια προτίμηση σε αυτά τα χρώματα σε τέτοιου μεγέθους χώρους (Van Braam, 2025). Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειωθεί βέβαια ότι τα θερμά χρώματα σε έναν χώρο μπορεί να επιφέρουν και αρνητικές επιπτώσεις στο άτομο, όπως υπερδιέγερση και άγχος (Shahidi, 2021). Τέλος, αναφορικά με το ενδυματολογικό κομμάτι, τα θερμά χρώματα προσδίδουν ζωντάνια, ενεργητικότητα και οικειότητα σε όσους τα φορούν (Lee, 2024).
Δύναμη Ψυχρών Χρωμάτων
Από την άλλη πλευρά, τα ψυχρά χρώματα (μπλε, τιρκουάζ, πράσινο) φαίνεται πως έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα σε σχέση με τα θερμά. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη κατηγορία χρωμάτων φέρεται να προκαλεί αισθήματα χαλάρωσης και ηρεμίας (Mikellides, 2012). Τα θετικά αυτά συναισθήματα που προκαλούνται από τα ψυχρά χρώματα δεν φαίνεται να έχουν περάσει απαρατήρητα από γιατρούς και κλινικούς, οι οποίοι στους χώρους τους φαίνεται πως τα επιλέγουν ως χρώματα στους τοίχους και στα έπιπλα, με σκοπό να κατευνάσουν την τυχόν ένταση και ανησυχία που ενδέχεται να διακατέχει τους ασθενείς τους (Bayes, 1970). Συνάμα, τα χρώματα αυτά, σύμφωνα πολιτισμικές αντιλήψεις, προσφέρουν στα άτομα μια αίσθηση σοφίας, αλλά και σεβασμού.
Αναφορικά με την επιλογή τους στη διακόσμηση ενός χώρου, η συγκεκριμένη κατηγορία χρωμάτων έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό των θερμών χρωμάτων: κάνει δηλαδή έναν μικρό χώρο να φαίνεται μεγαλύτερος στο μάτι. Για τον λόγο αυτό, η χρήση τους πολλές φορές προτιμάται σε τέτοιου είδους χώρους, όπως τα λουτρά και τα υπνοδωμάτια των σπιτιών (Van Braam, 2025). Σε ό,τι αφορά τη χρήση των ψυχρών χρωμάτων στο ενδυματολογικό κομμάτι, ενδύματα με σχετικές αποχρώσεις προσφέρουν μια αίσθηση ηρεμίας, γαλήνης (όπως άλλωστε συμβαίνει με τα ψυχρά χρώματα γενικότερα) αλλά και κομψότητας (Lee, 2024).
Η Ουσία των Χρωμάτων
Συμπερασματικά, ο τρόπος με τον οποίο τα χρώματα επηρεάζουν την συναισθηματική κατάσταση των ανθρώπων διερευνάται επιστημονικά από τον κλάδο της Ψυχολογίας «Ψυχολογία των χρωμάτων». Τα χρώματα μπορούν να επηρεάσουν την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων μέσω τριών τρόπων: Πρώτον, του πολιτιστικού (αντιλήψεις για το χρώμα με βάση την κουλτούρα). Δεύτερον, του ψυχολογικού (νοηματοδότηση των χρωμάτων με βάση νευροβιολογικούς μηχανισμούς) και τρίτον, του φυσιολογικού (αντίληψη των χρωμάτων με βάση φυσιολογικών διεργασιών).
Στην Ψυχολογία των χρωμάτων, τα χρώματα διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τα θερμά (κόκκινο, κίτρινο και πορτοκαλί) και τα ψυχρά (μπλε, τιρκουάζ, πράσινο). Τα θερμά χρώματα γενικά προσδίδουν ενέργεια, κινητοποίηση και αισιοδοξία. Από την άλλη πλευρά, τα ψυχρά χρώματα παρέχουν στα άτομα ηρεμία, γαλήνη και χαλάρωση, ενώ συνάμα, σε κοινωνικό πλαίσιο, αποτελούν ένδειξη σοφίας, καθώς και σεβασμού. Γενικότερα, κρίνεται πάντοτε αναγκαίο να υπάρχει κατά νου το δεδομένο ότι η συναισθηματική επίδραση των χρωμάτων δεν επηρεάζεται μόνο από φυσιολογικούς μηχανισμούς. Αντίθετα, συνιστά μια πολύπλευρη διαδικασία που επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων και από κοινωνικές κατασκευές που υπάρχουν γύρω από αυτά.
Γράφει ο Μιχάλης Καλογιάννης Ψυχολόγος και Εθελοντής στο IASIS at Centro
ΠΗΓΕΣ:
- Aslam, M. M. (2006). Are you selling the right colour? A Cross‐cultural review of colour as a marketing cue. Journal of Marketing Communications, 12(1), 15–30. https://doi.org/10.1080/13527260500247827
- Arora, C. & Warsi, S. (2024). Color Psychology: Understanding the Influence of Colors on Human Perception and Behaviour- A Review. L Alochana Journal, 13(10), 402–416. https://alochana.org/wp-content/uploads/45-AJ3014.pdf
- Bayes, K. (1970). The Therapeutic Effect of Environment on Emotionally Disturbed and Mentally Sub-normal Children. Unwin Brothers.
- Gonzalez, T. M. (2025). How Do Colors Affect Your Emotions? Ανακτήθηκε Σεπτέμβριος 15, 2025, από: https://scholarblogs.emory.edu/artsbrain/2025/04/22/how-do-colors-affect-your-emotions/
- Jacobs, L., Keown, C., Worthley, R., & Ghymn, K. (1991). Cross‐cultural colour comparisons: global marketers beware! International Marketing Review, 8(3). https://doi.org/10.1108/02651339110137279
- Lee, V. (2024). How to Identify and Use Warm vs Cool Colors in Fashion Ανακτήθηκε Σεπτέμβριος 9, 2025, από: https://intheblouse.com/color-theory-in-fashion-warm-vs-cool-colors/
- Mikellides, B. (2012). Colour psychology: the emotional effects of colour perception. Στο Elsevier eBooks (σ. 105–128). https://doi.org/10.1533/9780857095534.1.105
- Porter, T. & Mikellides, B. (2009). Colour for Architecture Today. Taylor and Francis.
- Ricks, D. (1983). Big Business Blunders: Mistakes in Multinational Marketing. Dow, Jones-Irwin.
- Shahidi, R., Golmohammadi, R., Babamiri, M., Faradmal, J., & Aliabadi, M. (2021). Effect of warm/cool white lights on visual perception and mood in warm/cool color environments. EXCLI Journal, 20, 1379–1393. https://doi.org/10.17179/excli2021-3974
- Stanton, K. (2024). Colors and emotions: how colors make you feel. Ανακτήθηκε Σεπτέμβριος 8, 2025, από: https://99designs.com/blog/tips/how-color-impacts-emotions-and-behaviors/
- Van Braam, H. (2025). Warm and Cool Colors: What Are They, How They Are Used & Psychology. Ανακτήθηκε Σεπτέμβριος 9, 2025, από: https://www.colorpsychology.org/warm-cool-colors/