Οι μύθοι για τα Ευαγγέλια
Ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους για τα ευαγγέλια είναι ότι είναι απόλυτα συνεπή μεταξύ τους σε κάθε λεπτομέρεια. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι επειδή τα ευαγγέλια θεωρούνται ώς “εμπνευσμένα από τον Θεό”, είναι χωρίς λάθη ή αντιφάσεις. Ωστόσο, μετά από πιο προσεκτική εξέταση, γίνεται σαφές ότι τα ευαγγέλια περιέχουν όντως αποκλίσεις, όπως ο χρόνος των γεγονότων, τα λόγια που είπε ο Ιησούς και η αλληλουχία ορισμένων γεγονότων.
Ένας άλλος μύθος γύρω από τα ευαγγέλια είναι ότι γράφτηκαν από αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων που τα περιγράφουν. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι τα ευαγγέλια δεν γράφτηκαν από τους πραγματικούς αυτόπτες μάρτυρες καθώς η συγγραφή του ξεκίνησε πολύ αργότερα απο την περίοδο που έζησε ο Ιησούς, έναν ή και δύο αιώνες αργότερα. Τα πρόσωπα που αναφέρονται ώς συγγραφείς των Ευαγγελίων δεν είναι παρά οι αναμεταδότες ιστοριών άλλων προσώπων γι αυτό άλλωστε αναφερόμαστε στο “Κατα Ιωάννα” ή “κατά Λουκά ευαγγελίο”, δηλαδή σε όσα έχει αναφέρει ο κάθε Ευαγγελιστής , χωρίς να είναι ο ίδιος ο πραγματικός αυτόπτης μάρτυρας. Ετσι αντί να αναφερθεί στα κείμενα ο ανώνυμος συγγραφέας του κατα Μάρκου Ευαγγελίου , αναφέρεται “ο Μάρκος” για λόγους οικονομίας.
Εκτός απο τους μύθους σχετικά με τη συγγραφή τους, υπάρχει και η αμφισβήτηση σχετικά με τον πραγματικό αριθμό των ευαγγελίων. Στις μέρες μας η ορθόδοξη εκκλησία θεωρεί ότι τα αποδεκτά Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης είναι τα εξής: του Ματθαίου, ο Μάρκου, ο Λουκά και Ιωάννη. Αυτά είναι κεντρικά για τη χριστιανική πίστη, παρέχοντας αφηγήσεις για τη ζωή, τις διδασκαλίες, τον θάνατο και την ανάσταση του Ιησού Χριστού. Λέμε αποδεκτά Ευαγγέλια διότι κάποια κείμενα για την ζωή του Χριστού, με αριθμό περί των 70, θεωρήθηκαν μή αποδεκτά, τα γνωστά ώς “Απόκρυφα” Ευαγγέλια. Ο κύριος λόγος του αποκλεισμού αυτών των κειμένων είναι ότι θεωρήθηκαν μυθοπλαστικά και προερχόμενα από μή γνωστούς συγγραφείς αλλά και αιρετικά καθώς θα μπορούσαν να είναι όχημα άλλων αιρέσεων.
Επομένως, σε αυτό το άρθρο, θα εμβαθύνουμε στις αποκλίσεις που βρίσκονται στα τέσσερα αποδεκτά Ευαγγέλια, του Ματθαίου ( του μαθητή του Ιησού) , του Μάρκου ( Γραμματέας του Σιμωνος Πέτρου), του Λουκά ( Γιατρό και κολλητό του Πάυλου) και του Ιωάννη ( τον αγαπημένο μαθητή του Ιησού) ρίχνοντας φως στις πολυπλοκότητες που έχουν προβληματίσει θεολόγους και σκεπτικιστές. Δεν γνωρίζουμε την αρχική μορφή που είχαν καθώς δεν υπάρχουν αντίγραφα επι των πρωτοτύπων , αλλά αντίγραφα άλλων αντιγράφων, τα οποία γράφτηκαν, διορθώθηκαν και ξαναγράφτηκαν μέχρι που λίγο μετα τον 4 αιώνα έχουμε το τελικό αποτέλεσμα.
Εξερευνώντας μερικές απο τις Αντιθέσεις αυτών των κειμένων διακρίνουμε τις εξής θεματικές :
1.Διαφορές στη Χρονολογία
- Μια από τις πιο εξέχουσες ασυνέπειες στα Ευαγγέλια έγκειται στη χρονολογία των γεγονότων που περιβάλλουν τη ζωή του Ιησού. Για παράδειγμα, η σειρά των πειρασμών του Ιησού στην έρημο ποικίλλει μεταξύ του Ματθαίου και του Λουκά. Ενώ ο Ματθαίος τοποθετεί τελευταίο τον πειρασμό να μετατρέψει τις πέτρες σε ψωμί, ο Λουκάς τον τοποθετεί δεύτερο. Ένα ακόμη ενδεικτικό παράδειγμα αφορά αντιφάσεις σχετικά με το Πότε γεννήθηκε ο Ιησούς;!
- Ματθαίος 2:1 Αφού λοιπόν γεννήθηκε ο Ιησούς στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας στις ημέρες του Ηρώδη του βασιλιά, ιδού, σοφοί από την ανατολή ήρθαν στην Ιερουσαλήμ,
- Λουκάς 2:2-3
Εκείνες τις μέρες βγήκε ένα διάταγμα από τον Καίσαρα Αύγουστο ότι όλος ο κόσμος έπρεπε να καταγραφεί. Αυτή ήταν η πρώτη εγγραφή όταν ο Κουιρίνιος ήταν κυβερνήτης της Συρίας.
Ο Ματθαίος και ο Λουκάς, ενώ συζητούν τα γεγονότα που σχετίζονται με τη γέννηση του Ιησού, μας δίνουν ελαφρώς διαφορετικές αφηγήσεις σχετικά με τις δημόσιες συνθήκες της εποχής. Λογικά, το ένα από τα δύο πρέπει να είναι λάθος, καθώς ο Κουιρίνιος διορίστηκε κληρικός της Συρίας το 6 μ.Χ., μια ολόκληρη δεκαετία μετά το θάνατο του Ηρώδη το 4 π.Χ. Και μόνο μετά τον γιο του Ηρώδη, την εξορία του Ηρώδη Αρχέλαου, στην ούτως ή άλλως παράλογη περίπτωση που θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι ήταν αυτός στον οποίο αναφέρθηκε ο Ηρώδης .
Παρόμοιες χρονολογικές και ιστορικές ενστάσεις, όπως για παράδειγμα, βρήκε ο Ηρώδης 14.000 αρσενικά παιδιά κάτω των 2 ετών σε ένα χωριό που στις δόξες του δεν είχε πάνω από 300 κατοίκους, που την εποχή του Ιησού ήταν ακατοίκητο; Έγινε όντως έκλειψη ηλίου κατά την σταύρωση, ενώ η σελήνη ήταν 14 μέρες μακριά από τον ήλιο;
Αυτές οι παραλλαγές και παρόμοιες αντιθέσεις, εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την ακρίβεια των αφηγήσεων των Ευαγγελίων και την αλληλουχία των γεγονότων στη ζωή του Ιησού.
2.Ασυμφωνίες στις λεπτομέρειες
Ένας άλλος τομέας ασυνέπειας μέσα στα Ευαγγέλια περιλαμβάνει τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες βασικών γεγονότων. Για παράδειγμα, οι αφηγήσεις για την ανάσταση διαφέρουν ως προς το ποιος ανακάλυψε πρώτος τον άδειο τάφο. Στον Ματθαίο, είναι η Μαρία η Μαγδαληνή και η Μαρία, ενώ στον Ιωάννη, είναι η Μαρία η Μαγδαληνή μόνη.
Είναι απορίας άξιον όμως, ο διαφορετικός τρόπος που την περιγράφει το καθένα απ’ αυτά τα 4 ευαγγέλια. Έτσι αναλόγως το ευαγγέλιο, τα πρόσωπα που επισκέφθηκαν τον τάφο του Ιησού διαφέρουν, υπάρχουν ή δεν υπάρχουν άγγελοι σ΄αυτόν (διαφέρει ακόμα κι ο αριθμός τους), έγινε ή όχι σεισμός, ο τάφος βρέθηκε ανοιχτός ή κλειστός, συνάντησαν ή όχι τον αναστημένο Ιησού.
Ακόμα διαφορετική εικόνα φαίνεται να υπάρχει ώς πρός το: Πώς αυτοκτόνησε ο Ιούδας;!
Ματθαίος 27:5
Και ρίχνοντας τα αργύρια μέσα στο ναό, έφυγε, και πήγε και κρεμάστηκε .
Πράξεις 1:18
Τώρα αυτός ο άνθρωπος απέκτησε ένα χωράφι με την ανταμοιβή της κακίας του, και πέφτοντας με το κεφάλι, άνοιξε στη μέση και όλα του τα σπλάχνα ξεχύθηκαν. Δύο διαφορετικές θεωρίες για την αυτοκτονία του Ιούδα από τον Ματθαίο και τον Λουκά.
Αυτές & άλλες αποκλίσεις οδήγησαν τους μελετητές να εξετάσουν εξονυχιστικά την αξιοπιστία των αφηγήσεων του Ευαγγελίου και την αξιοπιστία των αυτόπτων μαρτύρων.
3.Διαφορές στη Γενεαλογία
- Οι γενεαλογίες του Ιησού που παρουσιάζονται στον Ματθαίο και τον Λουκά παρουσιάζουν επίσης αντιφάσεις. Ενώ και οι δύο εντοπίζουν την καταγωγή του Ιησού από τον Βασιλιά Δαβίδ, διαφέρουν ως προς τα ονόματα που περιλαμβάνονται στους γενεαλογικούς καταλόγους. Συγκεκριμένα:Ποιος ήταν ο πατέρας του Ιωσήφ;Ματθαίος 1:16…και τον Ιακώβ, τον πατέρα του Ιωσήφ, του συζύγου της Μαρίας, από την οποία γεννήθηκε ο Ιησούς , που ονομάζεται Χριστός.Λουκάς 3:23Ο Ιησούς, όταν άρχισε τη διακονία του, ήταν περίπου τριάντα ετών, όντας γιος (όπως υποτίθεται) του Ιωσήφ, του γιου του Ήλι
Τόσο ο Ματθαίος όσο και ο Λουκάς μας δίνουν πολύ νωρίς στα ευαγγέλια τους τη γενεαλογία του πατέρα του Ιησού (ή του θετού πατέρα του, ή οποιουδήποτε άλλου ήταν ούτως ή άλλως… δεν είναι ξεκάθαρο). Οι δύο αφηγήσεις διαφέρουν μεταξύ τους σχεδόν σε κάθε γενιά, ακόμη και στην πρώτη που προηγήθηκε του Ιωσήφ. Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ακρίβεια των γενεαλογιών και τη θεολογική σημασία που αποδίδεται στη βασιλική καταγωγή του Ιησού.
4.Ανομοιότητες σε θέματα
- Τα Ευαγγέλια απεικονίζουν διαφορετικές προσεγγίσεις και θέματα στην παρουσίαση της διακονίας του Ιησού. Για παράδειγμα, ο Ματθαίος εστιάζει στον Ιησού ως την εκπλήρωση της ιουδαϊκής προφητείας, ενώ ο Ιωάννης τονίζει τη θεϊκή φύση του Ιησού. Επίσης αναρωτιόμαστε πόσο σίγουρος ήταν ο Ιωάννης ο Βαπτιστής για τη θεότητα του Ιησού συμφωνα με τα Ευαγγέλια;
Λουκάς 1:41,44
Και όταν η Ελισάβετ άκουσε τον χαιρετισμό της Μαρίας, το μωρό πήδηξε στην κοιλιά της . Και η Ελισάβετ γέμισε με Άγιο Πνεύμα,
Διότι, ιδού, όταν ο ήχος του χαιρετισμού σου έφτασε στα αυτιά μου, το μωρό στην κοιλιά μου πήδηξε από χαρά.
Ιωάννης 1: 29,36
Την επόμενη μέρα είδε τον Ιησού να έρχεται προς το μέρος του και είπε: « Ιδού, ο Αμνός του Θεού , που αφαιρεί την αμαρτία του κόσμου!
Την επόμενη μέρα είδε τον Ιησού να έρχεται προς το μέρος του και είπε: « Ιδού, ο Αμνός του Θεού , που αφαιρεί την αμαρτία του κόσμου!
Λουκάς 7:18-20
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής – απεικονίζεται εδώ από τον Λουκά και τον Ιωάννη να ήταν αρκετά βέβαιοι για τη θεότητα του Ιησού (πριν καν φύγει από τη μήτρα της μητέρας του!). Ωστόσο, είναι γνωστό ότι οι κακουχίες της ζωής στη φυλακή μπορούν να κάνουν κάποιον να παραβιάζει ακόμη και τις πιο θεμελιώδεις πεποιθήσεις του. Έτσι εδώ, ενώ σαπίζει στα φρικιαστικά μπουντρούμια του Αντύπα, ο Ιωάννης φαίνεται να αμφιβάλλει τελικά για τη θεότητα του Ιησού.
Αυτές οι αποκλίνουσες αποτυπώσεις έχουν τροφοδοτήσει συζητήσεις σχετικά με τις θεολογικές επιπτώσεις των γραπτών τους.
Πολλοί μελετητές και θεολόγοι έχουν αντιμετωπίσει τις ασυνέπειες στα Ευαγγέλια, προσφέροντας διάφορες εξηγήσεις και ερμηνείες για να συμβιβάσουν τις αποκλίσεις. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι διαφορές αντανακλούν τις διαφορετικές οπτικές και προθέσεις των συγγραφέων του Ευαγγελίου, οι οποίοι προσπάθησαν να μεταφέρουν το μήνυμα του Ιησού σε διαφορετικά ακροατήρια. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι περισσότερες διαφορές αφορούν την αποτύπωση των γεγονότων άρα δεν έχει βάση η αντίληψη περί διαφορετικής οπτικής όταν αναφερόμαστε σε περιγραφή γεγονότων. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι οι παραλλαγές πηγάζουν από τους περιορισμούς της ανθρώπινης μνήμης και τις προκλήσεις της μετάδοσης προφορικών παραδόσεων μεταξύ των γενεών. Αυτή η προσέγγιση και πάλι δεν εξηγεί την ακρίβεια στις αναφορές των γεγονότων και δε διαφέρει σε τίποτα με τις εξηγήσεις που δόθηκαν σε όσα ευαγγέλια αποκλείστηκαν.
Στην αντιπέρα όχθοι , επιστήμονες και όσοι στέκονται κριτικά στα θρησκευτικά ζητήματα αναζητούν τα κίνητρα και αμφιβάλλουν για την αυθεντικότητα ή την ιερότητα των Ευαγγελίων καθώς και για τα ιδεολογικά κίνητρα όσων αναπαρήγαγαν αυτά τα κείμενα ανά τους αιώνες. Υπό το φως αυτών των ανησυχιών, είναι κρίσιμο να προσεγγίσουμε τα ευαγγέλια με κριτική ματιά. Αν και έχουν αναμφίβολα θρησκευτική σημασία για τους πιστούς, δεν πρέπει να παραβλέψουμε την πιθανότητα απάτης και εξαπάτησης μας.
Συμπερασματικά, οι ασυμφωνίες και οι αποκλίσεις στα Ευαγγέλια του Χριστιανισμού μας καλούν να εμπλακούμε σε στοχαστικό προβληματισμό και διάλογο σχετικά με τη φύση της θρησκευτικής πίστης, την αξιοπιστία των ιστορικών κειμένων. Εξετάζοντας τις αποκλίσεις που εντοπίζονται στα Ευαγγέλια, μπορούμε να εμβαθύνουμε την εκτίμησή μας για τον πλούσιο κατάλογο ερμηνειών που χαρακτηρίζουν τη χριστιανική παράδοση, προσκαλώντας μας να εξερευνήσουμε τα βάθη της πίστης με ανοιχτά μυαλά και καρδιές.
Παραπομπές:
4.Η Απάτη των Ευαγγελίων, Κωνσταντίνος θεοδωρίδης.