Η προστασία των ανηλίκων από τους κινδύνους του διαδικτύου αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Σε αυτό το πλαίσιο, είχα την τιμή να συμμετάσχω στο πάνελ που διοργανώθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2024, για την παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και διακεκριμένων επαγγελματιών από τον χώρο της ψυχικής υγείας, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής πολιτικής.
Στη συζήτηση, που συντόνισε ο κ. Βασίλης Κουτσούμπας, Σύμβουλος Ψηφιακής Πολιτικής, αναδείχθηκε η ανάγκη για ολοκληρωμένες θεσμικές παρεμβάσεις. Μεταξύ των παρουσιάσεων ξεχώρισαν οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, όπως η πλατφόρμα Parco.gov.gr και το KidsWallet, που στοχεύουν στη δημιουργία ασφαλούς διαδικτυακού περιβάλλοντος για τους νέους.
Οι κίνδυνοι του διαδικτύου για τα παιδιά
Το διαδίκτυο έχει γίνει προέκταση της καθημερινότητας, φέρνοντας ευκαιρίες και κινδύνους. Ενώ η εκπαίδευση και η ψυχαγωγία μέσω του διαδικτύου είναι πολύτιμες, δεν υπάρχει ακόμα ένα παγκόσμιο σύστημα κατάλληλων σημάνσεων που να ενημερώνει για το περιεχόμενο που απευθύνεται σε παιδιά. Έτσι, οι γονείς βρίσκονται συχνά αντιμέτωποι με την πρόκληση να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των παιδιών τους στον ψηφιακό κόσμο.
Ενδείξεις εθισμού στο διαδίκτυο: Τι να προσέξουν οι γονείς
Ένα παιδί που μπορεί να αντιμετωπίζει εθισμό στο διαδίκτυο συνήθως εμφανίζει συγκεκριμένες συμπεριφορές που λειτουργούν ως “καμπανάκια” για τους γονείς. Τα βασικά σημάδια περιλαμβάνουν:
- Απόσυρση από Κοινωνικές Δραστηριότητες: Προτιμά να περνά τον χρόνο του στο διαδίκτυο παρά να συμμετέχει σε οικογενειακές ή κοινωνικές δραστηριότητες.
- Έντονη Ενασχόληση: Εμφανίζει ανησυχία ή ανυπομονησία όταν δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, ή σκέφτεται διαρκώς τη στιγμή που θα μπορέσει να συνδεθεί.
- Μειωμένη Απόδοση: Παρουσιάζει πτώση στις σχολικές του επιδόσεις ή παραμελεί τις υποχρεώσεις του.
- Αλλαγές στον Ύπνο: Μένει ξύπνιο μέχρι αργά για να είναι συνδεδεμένο, με αποτέλεσμα να αισθάνεται συνεχώς κουρασμένο.
- Συναισθηματικές Εναλλαγές: Αντιδρά με εκνευρισμό, θυμό ή λύπη όταν του περιορίζεται η πρόσβαση στο διαδίκτυο.
- Παραμέληση Υγιεινής ή Άλλων Ασχολιών: Αδιαφορεί για τη φυσική του κατάσταση, την καθαριότητα, το φαγητό ή τη συμμετοχή σε αθλήματα και χόμπι.
- Μυστικοπάθεια: Κλείνει απότομα τις συσκευές ή αποκρύπτει τι παρακολουθεί ή με ποιον συνομιλεί.
Οι γονείς πρέπει να παρατηρήσουν εάν τέτοιες συμπεριφορές είναι επαναλαμβανόμενες και επηρεάζουν την καθημερινότητα του παιδιού.
Η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των συμπεριφορών είναι το πρώτο βήμα για να απευθυνθούν σε ειδικούς, να εφαρμόσουν υγιή όρια και να ενισχύσουν την ασφάλεια και την ψυχική υγεία του παιδιού τους.
Χρήσιμες Οδηγίες για Γονείς
- Εικόνα Περιεχομένου: Παρακολουθήστε και εξοικειωθείτε με τα βίντεο, τα παιχνίδια και τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν τα παιδιά σας.
- Ασφάλεια στις Κοινωνικές Δικτυώσεις: Εξηγήστε στα παιδιά σας τους κινδύνους που ελλοχεύουν στον διαμοιρασμό προσωπικών φωτογραφιών ή άλλων ευαίσθητων δεδομένων.
- Καθοδήγηση στη Χρήση: Θέστε χρονικά όρια και συμφωνήστε από κοινού με τα παιδιά σε βασικούς κανόνες για τη χρήση του διαδικτύου.
- Συνομιλία και Συμμετοχή: Ενθαρρύνετε τα παιδιά να συζητούν μαζί σας για το τι βλέπουν και ποιοι είναι οι αγαπημένοι τους δημιουργοί περιεχομένου.
Η διεθνής προοπτική
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η σωστή εκπαίδευση και ενημέρωση των γονέων είναι το κλειδί για την προστασία των παιδιών. Εργαλεία όπως οι γονικοί έλεγχοι, σε συνδυασμό με τη διαρκή και ανοιχτή επικοινωνία, μπορούν να ενισχύσουν την ασφάλεια και την υπευθυνότητα πλοήγησης στο διαδίκτυο.
Η δράση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Η πλατφόρμα Parco.gov.gr αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη διαμόρφωση ασφαλών ψηφιακών χώρων, ενώ το KidsWallet δημιουργεί ένα προστατευμένο περιβάλλον για τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών. Τέτοιες δράσεις υπογραμμίζουν τη σημασία του θεσμικού πλαισίου για τη διασφάλιση της ευημερίας των νέων γενεών.
Η Συμβολή της Τηλεφωνικής Γραμμής 10306
Με την υποστήριξη της Α’ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, η γραμμή 10306 προσφέρει ανώνυμη και δωρεάν τηλεφωνική υποστήριξη, βραχεία on-line συμβουλευτική και πρόσβαση σε ενημερωτικό υλικό, ενισχύοντας την πρόληψη και την παρέμβαση.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης σηματοδοτεί μια ελπιδοφόρα αρχή για την προστασία των παιδιών από τους κινδύνους του διαδικτύου. Ενισχύοντας τη συνεργασία ανάμεσα σε γονείς, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας, μπορούμε να οικοδομήσουμε έναν πιο ασφαλή ψηφιακό κόσμο.
Γράφει η Αλπέρτη Ιώαννα, Ψυχολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνη iasis at centro