Η εργασία διαδραματίζει πολύπλευρο ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, καθώς αποτελεί πηγή ταυτότητας, νοήματος, κοινωνικής συνεισφοράς και αυτοδιάθεσης (Blustein, 2011). Ο τρόπος που νοηματοδοτείται διαφέρει για κάθε άτομο: για κάποιους είναι μέσο βιοπορισμού ή επαγγελματικής εξέλιξης, ενώ για άλλους είναι πηγή ανάπτυξης και προσωπικής ικανοποίησης (Dik et al., 2013). Δεν περιορίζεται μόνο στις οικονομικές απολαβές, αλλά περιλαμβάνει την ικανοποίηση και τη σημασία που προσδίδει στη ζωή (Fossen & Vredenburgh, 2014). Παράλληλα, προσφέρει κοινωνική ταυτότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, ενώ παραμένει θεμελιώδης για την κάλυψη βασικών αναγκών (Jørgensen et al., 2019). Όμως, δύο φαινόμενα κερδίζουν έδαφος τα τελευταία χρόνια αλλάζοντας τον τρόπο νοηματοδότησης και σύμπνοιας της εργασίας με την επιτυχία και την προσωπική ικανοποίηση.
Το Burnout Glamorization και η Hustle Culture, χρησιμοποιούνται πλέον όλο και πιο συχνά στην προσπάθεια να ορίσουμε το παράδοξο της εξουθένωσης έως τρόπο επιτυχίας, δομώντας μια εργασιακή κουλτούρα που αναφέρεται σε πολυ-παραγοντικό ψυχικό αντίκτυπο έως το αποτέλεσμα της υπερβολικής εργασίας. Τι είναι όμως αυτά τα φαινόμενα, και πώς επηρεάζουν την προσωπική μας ευημερία και παραγωγικότητα;
Burnout Glamorization: Όταν η εξάντληση προβάλλεται ως φόρος τιμής
Το Burnout Glamorization είναι η τάση να προβάλλεται η εξάντληση από την εργασία ως “φόρος τιμής”. Στο πλαίσιο αυτής της νοοτροπίας, η υπερβολική εργασία, η έλλειψη ύπνου και η θυσία της προσωπικής ζωής αντιμετωπίζονται ως αποδείξεις αφοσίωσης και επιτυχίας. Η αγνόηση της προσωπικής μας ευημερίας είναι το μετάλλιο σε μια κοινωνία όπου ο καλός εργαζόμενος είναι εκείνος που εξαντλείται και δεν αποκόπτεται ποτέ από το εργασιακό κλίμα και την ακατάπαυστη ροή σε σκέψεις και σε δράσεις. Συχνές φράσεις αυτής της νοοτροπίας μπορεί να είναι “Δεν κοιμήθηκα όλο το βράδυ δουλεύοντας” ή “Δεν έχω πάρει άδεια εδώ και δύο χρόνια” και μεταφράζονται ως ενδείξεις δέσμευσης και αφοσίωσης στην εργασιακή κουλτούρα. Η υγεία, ο ύπνος και ο χρόνος με την οικογένεια θεωρούνται δευτερεύουσες προτεραιότητες. Ο εργαζόμενος, αποποιείται την όποια άλλη εργασιακή αξία του στρέφοντας το ενδιαφέρον του μόνο στο δίπολο αφοσίωσης – εξάντλησης που μετατρέπει την ζωή του σε έναν συνεχή αγώνα απόδειξης της αξίας του όταν γίνονται εμφανή τα σημάδια της εξάντλησης κι του αυξημένους άγχους, των προβλημάτων στον ύπνο, την σωματική αδυναμίας, την παραμέληση της κοινωνικής ζωής και την αποξένωση από οικογένεια και φίλους.
Hustle Culture: Η εργασιακή κουλτούρα που παράγει εξαντλημένους εργαζομένους
Η Hustle Culture είναι μια κουλτούρα που προωθεί την ιδέα ότι η συνεχής απασχόληση και η υπερβολική εργασία είναι απαραίτητες για την επιτυχία. Το σύνθημα “work harder, hustle harder” έχει γίνει ένα μάντρα για πολλούς επαγγελματίες, αλλά η πραγματικότητα είναι συχνά διαφορετική. Η νοοτροπία αυτή επιτάσσει την καθημερινή 24/7 διαθεσιμότητα χωρίς προσωπικά ή κοινωνικά όρια και στοχοποιεί όσους αρνούνται αυτής της λογικής, ως τεμπέληδες. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει ότι δεν νοηματοδοτείται μέσα από τα πραγματικά αποτελέσματα και δεδομένα που μπορεί να φέρει η παραγωγικότητα του εργαζομένου αλλά βάση διαθεσιμότητας ακόμα και σε στιγμές ανάπαυσης ή διακοπών. Είσαι υποδειγματικός μόνον όταν είσαι συνεχώς διαθέσιμος. Φυσικά είναι αντιληπτό, ότι μια τέτοια εργασιακή κουλτούρα φέρει μόνο αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο άτομο όσο και στην ίδια επιχείρηση, όπως το Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (Burnout).
Τοξικές κουλτούρες: Πώς να προστατεύσετε τον εαυτό σας
Εάν αναγνωρίσατε κάποιες από τις παραπάνω περιγραφές στην εργασιακή σας καθημερινότητα είναι σημαντικό να κάνετε ένα βήμα πίσω, να αναγνωρίσετε και να προβείτε σε αλλαγές. Η επιτυχία δεν μετριέται από την εξάντληση ή τις ατελείωτες ώρες εργασίας. Θέστε όρια, καθορίζοντας συγκεκριμένο ωράριο και σταματώντας όταν ολοκληρώνεται. Δώστε προτεραιότητα στην υγεία και την ευτυχία σας, επιλέγοντας την ποιότητα αντί για τη διάρκεια της δουλειάς. Αντιμετωπίστε το άγχος μέσω πρακτικών όπως διαλογισμός ή άσκηση και απομακρυνθείτε από τοξικά περιβάλλοντα που ενθαρρύνουν την υπερβολική εργασία. Η αφοσίωση και η σκληρή δουλειά είναι σημαντικές, αλλά η επιτυχία έρχεται μέσα από την ισορροπία, τη δημιουργία αξίας και μια υγιή, ευτυχισμένη ζωή.
Γράφει η Τουρλίδα Δήμητρα, Εργασιακή Σύμβουλος – Iasis At Centro